Het is juni, terwijl ik dit artikel schrijf. De zon schijnt, de ramen staan open, mensen lachen in de tuinen en ik hoor de buren zich klaarmaken voor een BBQ. En toch galmen er … knallen. Niet buiten. Nee, in mijn huis. Alsof oud en nieuw lacht, zich verschoven heeft naar een warmere tijd.

Mijn buren denken vast: ”Wat is ze daarbinnen aan het doen?” Grapje hoor, zij horen mijn jaarlijks ritueel wel vaker. Het klinkt misschien wat gek, maar dit (het voorjaar en de zomer) is de tijd waarin ik mijn honden – Aramis en Mirai – voorbereid op de harde realiteit van de (voor hen) donkere maanden van het jaar.

Vuurwerk.

Een jaarlijkse oefening tegen angst

Ik hoor vaak de reactie van mensen die denken: ”Vuurwerk? Dat is pas over een half jaar.” Maar wie een hond heeft die ooit paniek geeft gevoeld bij een plotselinge knal, weet beter. Gevoeligheid voor geluid is geen probleem dat je met één training oplost. Het is net als een spier: als je hem niet blijft gebruiken, verzwakt hij en wordt het lichaam gevoeliger voor blessuren.

Daarom begint het bij mij in juni, en met pups of geluidsgevoelige honden liefst nog in het voorjaar – zo snel mogelijk!

Mijn honden – ik maak een kruisje – zijn niet gevoelig voor geluiden, noch bang voor vuurwerk. Deels door hun genetische aanleg – maar wat nog een grotere invloed heeft gehad: Ik start zo vroeg mogelijk met gewenning en geluidstraining, en elk jaar opnieuw geef ik mijn honden als het ware een ”boostervaccin” om de ontwikkeling tot angst voor harde geluiden te voorkomen. Niet met een spuit of een pilletje, wél met geluid. 😉

Een jonge hond die op Oudjaarsavond nog doezelend naast je op de bank lag, of tijdens een willekeurige knal niet eens opkeek – diezelfde hond kan, een jaar later, ineens anders reageren. Angst kan zich langzaam ontwikkelen. Soms sluipend, soms na één overweldigende ervaring.

Waarom ik het hele jaar door oefen?

Een rotte ervaring ligt iedereen op de loer. Mijn honden zijn ook wel eens geschrokken door een plotseling geluid – zeker toen zij jong waren. Want in Nederland wordt er het hele jaar door wel iets afgestoken en dit is voor de meeste honden (zonder fobie of sterke onzekere, genetische aanleg) niet zo’n probleem, het is vooral tussen oktober en januari dat het écht heftiger en frequenter wordt. Het is niet fijn om met een hond samen te moeten leven, die in constante angst door de dag heen moet. Vraag maar aan de mensen die zich in zo’n positieve bevinden, ik kan je mijn ervaring als hondengedragstherapeut delen: dit leven kan erg hard zijn – de constant zorg om je hond zo bang te zien.

Ook raken veel honden raken rond deze periode vermist. Ze raken in paniek tijdens een wandeling of springen langs over hekken of langs de benen naar buiten om te vluchten. En sommigen … die worden nooit teruggevonden.

Je hoeft geen superheld te zijn om te zien dat angst bij honden écht iets doet — met hén, én met de mensen die van ze houden. Daar wil ik Aramis, Mirai en onszelf voor beschermen. Dus oefenen we ver vooruit. Routine hier in is zéér belangrijk.

Hoe pak ik dit aan?

Misschien verwacht je iets ingewikkelds. Maar nee – het is juist eenvoudig, zolang je de juiste principes begrijpt.

Geluid, zeker harde geluiden, zijn voor dieren een natuurlijk alarmsignaal. In hun brein ligt een geheugenkaart waar een bestandje met een melding staat opgeslagen: ”Knallen zijn gevaar. Pas op!” En bij de ene hond is dat bestandje groter, dan bij de andere. Maar alle honden hebben in hun breid dit bestandje staan! En als je niets doet, kunnen ze zelfs op oudere leeftijd gevoeliger worden, of erger: een fobie ontwikkelen. Bij honden die pijn ontwikkelen (bijv. artrose) is de kans zelfs groter, ook al waren ze nog niet bang in hun jongere jaren.

Daarom begin ik zo vroeg mogelijk, met kleine stapjes en veel herhaling.
Rustige muziek op, de ramen dicht. Dan kies ik een geluid uit, bijvoorbeeld via Soundcloud. Ik zet het op het allerlaagste volume. En test het volume altijd eerst zónder dat mijn honden in de kamer zijn – om te voorkomen dat het geluid toch te hard staat.

Alles alles veilig is, en klaar staat – dan start ik met Aramis en Mirai erbij.

De training: begint zo klein dat het bijna saai is!

Wil je weten wat de beste training voor geluidsgewenning is?

Saai...

Echt waar. Geen spektakel, geen commando’s, geen flitsende resultaten.
Het doel is dat een knal… ”niks” speciaals betekent. Dat het net zo onbeduidend wordt als het tikken van de regen op het raam. Iets wat er gewoon is, waar je niet van opkijkt.

Daarom maak ik mijn training zo alledaags mogelijk.

Wat doe ik als het regent? Ik zet bijvoorbeeld voor mijzelf een heerlijk bakje thee of een chocolademelk. Dat is de associatie die ik met regen heb. Van dit principe kun je gebruik maken in de training. Koppel het geluid aan iets wat voor je hond rustgevend is.

Nadat ik het geluid aan terwijl ze liggen, geef ik iets te kauwen of een gevulde Kong, of likken ze aan een matje met hun geprakte ontbijt. Rustige routine. Niks spannends. En als ze bijna klaar zijn met eten, zet ik het geluid weer uit.

Of ik draai het volume zachtjes af terwijl ze liggen te doezelen op hun ligplek. Dan leert hun brein: oh, dit hoort blijkbaar bij ontspannen zijn. Geen reden tot paniek.

Ik herhaal het, steeds weer.
En ik verplaats het. Eerst in de woonkamer, dan eens in de hal, de tuin, of zelfs tijdens de wandeling. Ik bouw het volume in iedere nieuwe omgeving opnieuw op. Zodat het geluid niet alleen ‘thuis’ veilig voelt, maar overal gewoon normaal wordt.

En ja – zowel bij pups als ouder wordende honden. Die kunnen sneller gevoeliger worden wanneer je je trainingen overslaat.

Honden leren op hun tempo

Natuurlijk, niet alles gaat altijd soepel. Soms is het volume te hoog. En dit kan wisselen per hond. Dan zie ik dat bijvoorbeeld aan Mirai: zij kijkt op, stopt met eten of loopt weg. Ze hijgt.

Dan weet ik: dit is te veel. Ik zet het geluid met de helft zachter (of verzoek haar om mee weg te lopen bij de bron van het geluid), ik strooi wat voertjes op de grond, en geef help haar naar de mogelijkheid om te ontspannen.
Volgende keer probeer ik het weer, maar dan langzamer en zachter.

Ik werk altijd op hún tempo. Geen haast. Geen spanningsopbouw. Want als ze één of meerdere heftige ervaringen hebben, dan kan dat het hele proces beïnvloeden en zelf onderuit halen.

Wat doe je als het vuurwerk losbarst buiten, terwijl je nog aan het trainen bent?

Tegen de tijd dat het vuurwerk écht begint, weet ik dat mijn voorbereidende training het verschil kan maken. Maar zelfs als je oefent, garanties zijn er niet. Behalve de training, pas ik deels mijn leven op mijn honden aan, geef ik hen een keuze of steun wanneer ze bang zijn. Ik probeer waar het kan – het risico tot een heftige leerervaring te verkleinen.

Overdag, zie ik jongeren met zakjes lopen – sla ik een andere weg in. Ik maak 1 (of 2) keer daags vroeg in de ochtend of rond schooltijden een hele lange wandeling in het buitengebied. De rest van de dag blijf ik rond het huis en ga daar in de buurt naar een grasstrook om te ontlasten, en weer terug.

’s Avonds blijf ik vaker thuis. De kans op vuurwerk in de avond op een donderdag of in het weekend is meestal groter dan overdag.
Overal in huis staat een pot met iets lekkers, in elke kamer waar mijn honden komen. Rustige muziek of de tv staat aan. Geen overdreven vrolijk gedoe, maar gewoon kalm, aanwezig.

Hoor ik een knal, zie ik hen op een geluid van buiten reageren? Dan adem ik rustig in en uit. Ik zeg: “Dat is vuurwerk, helemaal oké.” Pak iets lekkers, maar veroorzaak géén gedoe of overdreven enthousiasme. Ze krijgen er wat lekkers voor, maar ik doe alsof het erbij hoort. Net als een koekje bij m’n kopje thee, bij regen.

Hoor je een knal? Sluit je ogen, adem uit en haal rustig wat van het lekkers op. Je mag best een handvol strooien. Herhaal dit bij élke knal. Honden kunnen op onze stress reageren, dus blijf kalm. Denk aan een fijne herinnering of fantaseer over jouw favoriete reisbestemming. Heb je moeite met spanningen, reageer je snel prikkelbaar? Overweeg om daar zelf hulp voor te zoeken.

Zoekt een van hen mij op voor sociaal contact? Dan volg ik de richtlijnen van de 5-seconderegel (video). Je hond gewoon aaien helpt niet altijd, maar honden kunnen wel steun hebben bij fysieke aanraking als de hond er zélf om vraagt. Dit kan heel waardevol zijn voor hun, het verhoogt hun sociale veiligheidsgevoel.

Ik heb er nooit gebruik van moeten maken, maar ook een Thundershirt of een lichaamsbandage aandoen, ruim voor het vuurwerk begint, kan een hond ondersteunen (maar niet de eerste keer, altijd éérst testen of je hond een bandage fijn vindt).

Zo help ik mijn honden te voelen: dit is geen gevaar, maar rust en geborgenheid.

Heb je een pup of herplaatser in huis? Ga nu oefenen!

Heb je net een hond in huis? Ze moeten aan veel wennen, maar nú is de tijd om te starten. Liefst zelfs nog in het voorjaar, wanneer het nog rustig is, heb je voldoende tijd om stap voor stap te wennen.

En ook als je hond al bang of panisch voor vuurwerk is: je kunt helpen! Misschien niet alleen met wat hierboven staat, maar dan met een hondengedragstherapeut. Er zijn er die zich speciaal richten op vuurwerkangst. Echt, je hoeft het niet alleen te doen – maar niets doen is zeker niet de oplossing!

Daarom knalt het hier het hele jaar door, maar zeker vanaf Juni, bij mij thuis. Niet voor de lol, het pleziertje, Maar voor de rust. Voor Aramis. Voor Mirai.

En voor een ontspannenere oud en nieuw.

Wil jij hulp of begeleiding?

KynoLexis staat voor je klaar om je te helpen! We kijken samen naar welke methode jóuw hond nodig heeft, met een aanpak die welzijn, liefde én wetenschap verbindt.

Dus stuur me gericht een bericht! Vandaag is jullie tijd om aan de slag te gaan!

Dit artikel is geschreven door hondengedragstherapeut Inna Dirkse. Als kynologisch instructeur en gedragstherapeut werk ik zo’n 10 jaar met honden. Mijn passie ligt bij het welzijnsgericht werken met honden, met een oplossingsgerichte aanpak voor het hele gezin.

Het overnemen of kopiëren van de inhoud zonder schriftelijke toestemming is niet toegestaan. Het delen van dit artikel met originele bronvermelding op social media wordt zeer gewaardeerd.